March 29, 2024
benefits of Earthworm and Earthworm compost article by krushisamarpan
Home » गांडुळ अन् गांडुळ खताचे फायदे
शेती पर्यावरण ग्रामीण विकास

गांडुळ अन् गांडुळ खताचे फायदे

💈 गांडूळांचे व गांडूळ खताचे उपयोग 💈

शेतीमध्ये रासायनिक खतांच्या वापरामुळे जमिनीतील जीवजंतू, गांडुळ याची संख्या कमी झाली आहे. साहजिकच याचा परिणाम उत्पादकतेवर जाणवू लागला आहे. जमिनीचा पोत सुधारण्यासाठी, आरोग्य सुधारण्यासाठी सेंद्रिय शेतीचे महत्त्व दिवसेंदिवस वाढू लागले आहे. गांडुळ आणि गांडुळ खताचा वापर वाढवून जमिनीचा उत्पादन क्षमता वाढवणे गरजेचे आहे. यासाठी जाणून घ्या गांडुळ आणि गांडुळ खताचे महत्त्व…

कृषिसमर्पण समुह

मातीच्या दृष्टिने –

१. गांडूळामुळे जमिनीचा पोत सुधारतो
२. मातीच्या कणांच्या रचनेत योग्य असा बदल घडविला जातो.
३. गांडूळामुळे जमिनीची धूप कमी होते.
४. गांडूळांच्या बिळांमुळे झाडांच्या मुळांना इजा न होता जमिनीची नैसर्गिक मशागत केली जाते.
५. जमिनीत पाणी धरुन ठेवण्याची क्षमता वाढते
६. जमिनीत हवा खेळती राहून मुळांची वाढ चांगली होते.
७. बाष्पीभवनाचे प्रमाण कमी होते.
८. जमिनीचा सामू ( पी.एच.) योग्य पातळीत राखला जातो.
९. गांडूळ खालच्या थरातील माती वर आणतात व तिला उत्तम प्रतीची बनवितात.
१०. गांडूळ खतामध्ये ह्युमसचे प्रमाण भरपूर असल्याने नत्र, स्फुरद पालाश व इतर सूक्ष्मद्रव्ये झाडांना भरपूर व लगेच उपलब्ध होतात.
११. जमिनीतील उपयुक्त जिवाणूंच्या संख्येत भरपूर वाढ होते.

शेतकऱ्यांच्या दृष्टीने फायदे –

१. इतर रासायनिक खतावर पूर्णतः अवलंबून न राहता स्वयंपूर्ण होण्याच्या दिशेने वाटचाल.
२. जमिनीची उत्पादन क्षमता वाढते.
३. पाणी देण्याचा कालावधी कमी होतो
४. झाडांना, पिकांना पाणी देण्याचे प्रमाण कमी होत असल्याने मिळणारे उत्पादन जास्त व चांगल्या दर्जाचे असल्याने शेतमालाची चांगली किंमत येते.
५. रासायनिक खताचा खर्च कमी आणि पिकाच्या निरोगी वाढीमुळे कीटकनाशकाच्या खर्चात बचत.
६. मजूर वर्गावर होणारा खर्च कमी.
७. गांडूळखत निर्मितीमुळे ग्रामीण भागात बेरोजगारांना रोजगाराची संधी उपलबध होते.

पर्यावरणाच्या दृष्टीने महत्त्व –

१. माती, खाद्य पदार्थ आणि जमिनीतील पाण्याच्या माध्यमाद्वारे होणारे प्रदुषण कमी होते.
२. जमिनीतील पाण्याच्या पातळीत वाढ होते.
३. पडीक जमिनीची धूप व क्षाराचे प्रमाण कमी होते.
४. रोगराईचे प्रमाण कमी होऊन आरोग्य चांगले राहाते.
५. कच-याच्या विल्हेवाटीने आरोग्यासंदर्भाचे प्रश्न कमी होतात.

इतर उपयोग –

१. गांडूळापासून किंमती अमिनो ऍसिड्स, एंझाईमस्‌ आणि मानवासाठी औषधे तयार करता येतात.
२. पक्षी, कोंबडया, पाळी जनावरे, मासे यांना उत्तम प्रती खाद्य म्हणून गांडूळ वापरता येतात.
३. आयुर्वेदिक औषधे तयार करण्यासाठी उपयोग होतो.
४. पावडर, लिपस्टिक, मलमे यांसारखी किमती प्रसाधने तयार करण्यासाठी गांडूळांचा वापर केला जातो.
५. परदेशात पिझाज, आमलेट, सॅलेड यासारख्या खाद्य वस्तूमध्ये प्रथिनांची कमतरता भरुन काढण्यासाठी गांडूळांचा उपयोग करतात.
६. गांडूळांच्या कोरड्या पावडरमध्ये ६० ते ६५ टक्के प्रथिने असतात, तिचा अन्नात उपयोग करता येतो.

( सौजन्य – कृषिसमर्पण समूह, महाराष्ट्र राज्य )

Related posts

कष्टकऱ्यांना जगण्याचं बळ, आत्मभान देणारी कविता

एकविसाव्या शतकातील स्थिती जाणून तुम्ही ही व्हाल थक्क

हरवलेल्या गावाकडे घेऊन जाणारे : पाय आणि वाटा

Leave a Comment