कॉर्पोरेट पगारवाढ : एक शोकांतिका

“पगारवाढ झाली का रे तुझी?”
“हो रे… झाली.”
“किती?”
“तीन आकडी!”
“व्वा! म्हणजे हजारात?”
“नाही रे… रुपयांत!”

अशी संभाषणे जर तुम्हाला एखाद्या बसस्टॉपवर, टपरीवर, कॅफेटेरियात किंवा ऑफिसच्या कॅंटीनमध्ये कानावर आली, तर समजून घ्या – कॉर्पोरेट कंपन्यांमध्ये ‘वार्षिक पगारवाढ’ हा तमाशा नुकताच रंगून गेला आहे.

पगारवाढ म्हणजे मुळात कर्मचाऱ्यांसाठी “दिवाळीचा बोनस” असतो. पण कॉर्पोरेटच्या कारभारात ही वाढ म्हणजे दिवाळीच्या फुलबाजीऐवजी शिळ्या माचिसीतला एक काडीपेटीचा ठिणगीसारखा अनुभव.

---

‘बेसिक’ची बेसिक गडबड

कॉर्पोरेट कंपन्यांच्या या ‘उत्सवाला’ सुरुवातच बेसिक पगारापासून होते. आता या बेसिकची गोष्ट सांगतो.

बेसिक पगार म्हणजे घराच्या पायासारखं. बाकीचं सगळं त्यावर उभं राहतं – HRA, DA, PF, ग्रॅच्युइटी. पण वाढ मात्र नेहमी या बेसिकवरच!

समजा दोन मित्र आहेत – रमेशचा बेसिक 10,000 आणि सुरेशचा बेसिक 20,000. HR ने रमेशला “वा! तू फार भारी काम केलं, तुला 200 % वाढ” दिली. सुरेशला “तू सरासरी आहेस, तुला फक्त 100 %” दिली.

परिणाम ?
रमेश – 10,000 + 200% = 30,000 (वाढ 20,000)
सुरेश – 20,000 + 100% = 40,000 (वाढ 20,000)

म्हणजे रमेशने पर्वत पेलला, सुरेशने दगड उचलला, आणि शेवटी दोघेही तेवढ्याच उंचीवर !

---

पगारवाढ – एक भावनिक रोलर कोस्टर

कॉर्पोरेट पगारवाढीची माहिती कर्मचाऱ्यांना नेहमी दोन टप्प्यात मिळते.
पहिला टप्पा – HR कडून मेल.
दुसरा टप्पा – पगाराच्या स्लिपवर आलेला आकडा.

मेलमध्ये सुरुवात असते –
“Congratulations! We are delighted to inform you…”
हे वाचताना कर्मचाऱ्याला वाटतं – आता गाडी बदलावी लागेल बहुतेक!

पण खाली जाऊन जेव्हा “revised salary” दिसते, तेव्हा डोक्यात पहिला विचार येतो – “याच्या नादाला लागू नये. गाडी काय, हप्त्यावर घेतलेला स्कूटरही फेडता येणार नाही.”

---

वार्षिक परफॉर्मन्स अप्रेझल की वार्षिक व्यायाम?

कंपनी पगारवाढ देताना कर्मचाऱ्यांचा वार्षिक परफॉर्मन्स मोजते.
“तू किती मेहनत केलीस?
तू किती वेळेवर आलास?
तू किती ईमेल रिप्लाय दिलेस?
तू किती प्रेझेंटेशन्स बनवल्यास?”

सगळं बारकाईनं पाहिलं जातं.
पण शेवटी दिलं जातं – 5% वाढ.

हे बघून कर्मचाऱ्याला वाटतं – “अरे! मग मी वर्षभर ओव्हरटाईम का केला? घरचे जेवण का सोडलं? रविवारीही लॅपटॉप का उघडला?”

उत्तर एकच – “Company Policy.”

---

पगारवाढ आणि लग्न

कॉर्पोरेट पगारवाढीचा सर्वात मोठा फटका लग्न झालेल्या माणसाला बसतो.
नुकताच एक माझा मित्र सांगत होता –
“अरे, बायकोला पगारवाढीची बातमी सांगितली.”
“मग?”
“तिनं विचारलं – ‘किती वाढली?’
मी म्हणालो – ‘तीन हजार.’
त्यावर ती – ‘महिन्याला?’
मी म्हणालो – ‘नाही गं, वर्षाला!’”

तीन दिवस तो मित्र घरात न बोलता बसला होता.

---

HR चे गूढ हसू

पगारवाढ जाहीर होताना HR च्या चेहऱ्यावर एक गूढ हसू असतं.
ते हसू म्हणजे अगदी “भिकेला दोन रुपये देऊन पावती मागणाऱ्या दानशूर” सारखं.
जणू सांगतंय –
“अहो, कंपनी चालवायला आमच्यावर किती खर्च आहे, माहीत आहे का तुम्हाला?
कंपनी टिकून राहिली हेच मोठं बक्षीस आहे.
वाढ हवी तर पुढच्या जन्मी या.”

---

कर्मचारी सभा – उलगडा

काही कंपन्यांत पगारवाढीनंतर सभा घेतली जाते.
सभेत मॅनेजमेंट म्हणतं –
“Friends, this year company had many challenges. Still, we gave you the best increment.”

ते ऐकून मागच्या रांगेतला कर्मचारी कुजबुजतो –
“अहो, हेच जर best असेल, तर worst कसं असेल देव जाणे.”

---

तुलना – आपल्याला फसवायची कला

कॉर्पोरेट कंपन्यांची एक विशेष कला म्हणजे तुलना.
“मागच्या वर्षी 3% दिलं होतं. यावर्षी 5% दिलंय. बघा, किती improvement आहे!”

मग कर्मचारी मनातल्या मनात विचार करतो –
“माझ्या पोटाची भूक 50% ने वाढली आहे. पेट्रोलचे दर 20% ने वाढले आहेत. शाळेच्या फी 30% ने वाढल्या आहेत. मग माझा पगार फक्त 5% का?”

पण हा प्रश्न कोण विचारायचा धाडस करत नाही. कारण उत्तर नेहमी तयार असतं –
“If you are not happy, market is open.”

---

पगारवाढ आणि ‘C’ ग्रेड

कंपनीत काही कर्मचाऱ्यांना ‘C’ ग्रेड मिळते.
C म्हणजे “Consistent Performer.”
पण HR च्या दृष्टीने C म्हणजे – “Cut your increment.”

---

ऑफिस कॅन्टीनमधील चर्चा

पगारवाढीनंतरची सर्वात रंगलेली जागा म्हणजे ऑफिस कॅन्टीन.
तिकडे चर्चा सुरू –
“माझी इतकी वाढली.”
“अरे, माझी तर यापेक्षा कमी.”
“आपल्या टीममध्ये फक्त बॉसची जास्त.”

अशा चर्चेतून सगळ्यांना एकच निष्कर्ष मिळतो –
“आपल्या नशिबी भज्या आहेत, बिर्याणी बॉसच्या टेबलावर गेली आहे.”

---

शेवटचं पान

पगारवाढ म्हणजे शेवटी कर्मचाऱ्याच्या जीवनातील एक विनोदी शोकांतिका आहे.
जगण्यासाठी, संसारासाठी, मुलांच्या भविष्यासाठी माणूस राबतो. पण पगारवाढीच्या नावाखाली मिळतो तो फक्त “ढगाचा शोभिवंत वारा.”

आणि तरीही दुसऱ्या दिवशी तोच कर्मचारी पुन्हा सकाळी वेळेवर ऑफिसला जातो, बसतो, काम करतो, ईमेलला रिप्लाय देतो, कारण –
“कंपनी म्हणजे धर्म, नोकरी म्हणजे उपासना, आणि पगार म्हणजे प्रसाद.”

---

उपसंहार

पगारवाढ ही शोकांतिका आहे की प्रहसन – हे अजून ठरलेलं नाही. पण इतकं नक्की – कॉर्पोरेट कंपनीत काम करणाऱ्या प्रत्येकाच्या आयुष्यात हा “वार्षिक तमाशा” येतोच.

कधी पोट धरून हसायला लावतो,
कधी मन घट्ट पकडून रडवतो.

पण तरीही आपण सगळे जण म्हणतो –
“चालायचंच! पुढच्या वर्षी कदाचित थोडी जास्त वाढ होईल…”

आणि हाच आशेचा दिवा पाहून कॉर्पोरेट गाडी पुढे पळत राहते… 🚶‍♂️💼