जयपूरचा ऐतिहासिक ठेवा…

जयपूर राजस्थानमधील एक ऐतिहासिक शहर. या शहरातील विविध वास्तूचे वास्तव छायाचित्रीत केले आहे रुपाली जाधव यांनी…

हवा महल…

जयपूरच्या गुलाबी शहरामध्ये बडी चौपर येथे स्थित, हवा महल हे राजपूतांच्या शाही वारसा, वास्तुकला आणि संस्कृतीच्या अद्भुत मिश्रणाचे प्रतीक आहे. हवा महल महाराजा सवाई प्रताप सिंह यांनी १७९९ मध्ये बांधला होता. हवा महल राजस्थानमधील सर्वात जुन्या इमारतींपैकी एक मानली जाते. सुंदर बांधलेला हवा महल हे जयपूरमधील सर्वात प्रसिद्ध पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे. अनेक खिडक्या आणि खिडक्यांमुळे हवा महलला ‘पॅलेस ऑफ विंड्स’ असेही म्हणतात.

लाल आणि गुलाबी वाळूच्या दगडाने बनलेला हवा महाल सिटी पॅलेसच्या बाजूला बांधला आहे. हवा महलची खास गोष्ट म्हणजे ही जगातील कोणत्याही पायाशिवाय बांधलेली सर्वात उंच इमारत आहे.या महालात 953 छोट्या खिडक्या आणि खिडक्या आहेत. या खिडक्या राजवाड्यात ताजी हवेच्या प्रवेशासाठी बनवल्या होत्या.बारीक जाळीच्या खिडक्या आणि पडदे लावलेल्या बाल्कनींनी सुशोभित केलेल्या या सुंदर हवा महलच्या बांधकामाचा मुख्य उद्देश शाही जयपूरच्या शाही राजपूत महिलांना खिडक्यांमधून रस्त्यावरील उत्सव पाहण्याची परवानगी देणे हा होता.

बारीक जाळीच्या खिडक्या आणि पडदे लावलेल्या बाल्कनींनी सुशोभित केलेल्या या सुंदर हवा महलच्या बांधकामाचा मुख्य उद्देश शाही जयपूरच्या शाही राजपूत महिलांना खिडक्यांमधून रस्त्यावरील उत्सव पाहण्याची परवानगी देणे हा होता.हवा महल अशीच एक अनोखी अद्भुत इमारत आहे, ज्यामध्ये मुघल आणि राजपूत शैलीची स्थापना आहे. लालचंद उस्ताद हे 15 मीटर उंचीच्या पाच मजली पिरॅमिडल पॅलेसचे शिल्पकार होते.

5 मजली असूनही आजही हवा महाल ताठ उभा आहे.हवा महालाच्या भिंतींवर फुलांच्या पानांचे काम हे राजपूत कारागिरीचा अनोखा नमुना आहे. तसेच, दगडांवर केलेले मुघल शैलीतील कोरीव काम हे मुघल कलाकलेचे अनोखे उदाहरण आहे.हवा महलला भेट देण्याची वेळ सकाळी 9:30 ते दुपारी 4:30 पर्यंत आहे. तथापि, या वास्तूला भेट देण्याची सर्वोत्तम वेळ म्हणजे सकाळी जेव्हा सूर्याची सोनेरी किरणे या शाही वास्तूवर पडतात. हे दृश्य हवा महल आणि हे एक मोहक आणि भव्य स्वरूप देखील देते. हवा महल संग्रहालय शुक्रवारी बंद असते, त्यामुळे इतर दिवशी हवा महलला भेट देणे चांगले.

अलबर्ट हॉल संग्रहालय…

ऐतिहासिक अंबर किल्ला…

जयपूर शहरापासून सुमारे अकरा किमी अंतरावर असलेल्या अरावली पर्वत रांगेत वसलेला ऐतिहासिक अंबरचा किल्ला हा राजस्थान मध्ये असलेल्या विशाल किल्ल्यांपैकी एक आहे.
राजस्थान राज्यामधील गुलाबी शहर म्हणून ओळख असलेल्या जयपूर शहराजवळील अरवली पर्वत रांगेत वसलेला अंबर हा किल्ला आमेर किंवा अंबर या नावाने ओळखला जातो. अंबर हा किल्ला अरवली पर्वत रांगेत वसला असल्याने या किल्ल्याचा समावेश पर्वतीय किल्ल्यांमध्ये केला जातो.

इतिहासकारांच्या मतानुसार या किल्ल्याची निर्मिती सोळाव्या शताब्दीत राजपूत राजा मानसिंह प्रथम यांच्या द्वारा करण्यात आली होती. यानंतर राजा मानसिंह यांच्या उत्तराधिकाऱ्यानी सुमारे १५० वर्षापर्यंत या किल्ल्याचे विस्तारीकरण आणि नवीनीकरण करण्याचे काम सुरूच ठेवले.
मुघल आणि हिंदू वास्तुशैलीचे उत्कृष्ट प्रतिक असलेल्या अंबर या किल्ल्याच्या आत प्राचीन वास्तुशैली आणि इतिहास कालीन धाडसी व साहसी राजपूत शासकांची चित्र लावण्यात आली आहेत. तसचं, किल्ल्याच्या आत बांधण्यात आलेली ऐतिहासिक महल, उद्यान, जलाशय आणि सुंदर इमारती किल्ल्याच्या सौंदर्यात आनखी भर टाकतात.वाळूपासून तयार करण्यात आलेल्या लाल आणि पिवळ्या रंगाच्या संगमरवरी दगडांपासून या भव्य किल्ल्याची निर्मिती केली असून या किल्ल्याच्या दक्षिणेस गणेश खांब द्वार स्थित आहे. जे या किल्ल्याचे आकर्षक केंद्र बिंदू आहे. या द्वारावर खुपचं सुंदर प्रकारची आकर्षक नक्षी काढण्यात आली असून, सुरेख कोरीव काम केलं आहे.किल्ल्याच्या आत दिवान-ए-खास, सुख महल, शीश महल यांच्या सोबतच अनेक ऐतिहासिक वास्तूंची निर्मिती करण्यात आली आहे. अंबर किल्यावरून बाहेर पाहिल्यास जवळच असलेल्या जयगड किल्ल्याचे सौंदर्य खूपच सुंदर दिसते.

नाहरगड किल्ला…

नाहरगड किल्ला अरावली टेकडीवर, जयपूरचा संस्थापक, महाराजा सवाई जयसिंग II, यांनी माघार घेण्याकरिता बांधला होता. नाहरगड किल्ला त्याच्या तटबंदीच्या माध्यमातून जयगड किल्ल्याशी जोडलेला आहे. असे मानले जाते की या किल्ल्याचे बांधकाम राठोड राजपुत्र नाहरसिंह भोमियाच्या आत्म्याने अडविले होते. किल्ल्यात जेव्हा मंदिर बांधले गेले तेव्हा ते शांत झाले. सवाई राम सिंग यांनी 1868 मध्ये या किल्ल्याचे नूतनीकरण केले.

जल महाल…

भारतातील या ऐतिहासिक वास्तूला जल महाल असं म्हटलं जातं. राजस्थानातील जयपूरमध्ये ही वास्तू आहे. खरं तर ही वास्तू एखाद्या महालाप्रमाणे आहे. जयपुर-आमेर रस्त्यावर मानसागर तलावामध्ये याची स्थापना झाली आहे. हा महाल सवाई जयसिंहाने १७९९ मध्ये तयार केला होता.अरवली पर्वतात असलेल्या या महालाला मानसागर तलावाच्या मधोमध असल्यामुळे ‘आई बॉल’ असं सुद्धा म्हणलं जातं. तसंच ‘रोमँटिक महल’ असं नाव या महालाला देण्यात आलं आहे. कारण तत्कालीन राजा आपल्या राणीसोबत चांगला वेळ घालवण्यसाठी या महालाचा वापर करत होता. याशिवाय मोठ्या सण- उत्सवांच्यावेळी या महालाचा वापर केला जात होता.पाच मजल्यांच्या असलेल्या या महालाची खासियत अशी आहे की, पाच मजल्यांपैकी फक्त एक मजला वर आणि बाकिचे तीन चार मजले पाण्याखाली आहेत. म्हणून या महालात कधीही गरमीचं वातावरण नसतं. या महालाचा सुंदर नजारा पाहण्यासारखा असतो. रात्रीच्यावेळी या महालाला पाहण्याचा आनंद काही वेळगाच आहे.