वाचासिद्धी पावाल । आज्ञापक होआल ।
म्हणिये तुमतें मागतील । महाऋद्धि ।। ९९ ।। ज्ञानेश्वरी अध्याय तिसरा
ओवीचा अर्थ – तुम्ही बोलाल तें खरें होईल आणि तुम्ही आज्ञा करणारें व्हाल. तुम्हाला आपली काय आज्ञा आहे, म्हणून महाऋद्धि विचारतील.
हे वचन संत ज्ञानेश्वरांनी भगवद्गीतेच्या तिसऱ्या अध्यायावर भाष्य करताना उच्चारले आहे. या ओवीत एक गूढ आणि प्रभावशाली आशय दडलेला आहे. त्याचा विस्ताराने अर्थ लावल्यास, तो आध्यात्मिक आणि लौकिक जीवनातील यश, सामर्थ्य आणि सिद्धी प्राप्त करण्यासंबंधी आहे.
शब्दशः अर्थ व स्पष्टीकरण
१. वाचासिद्धी पावाल
“वाचासिद्धी” म्हणजे बोललेल्या शब्दांना ताकद प्राप्त होणे. म्हणजेच, ज्या गोष्टी आपण उच्चारू, त्या सत्य होतील. ज्याला आपण “वाणीतील शक्ती” म्हणतो. ही सिद्धी साधकाला तब्बल असाधारण प्रभाव देते. त्याच्या शब्दात अमोघ प्रभाव निर्माण होतो. संत, योगी आणि महात्म्यांच्या वाणीत ही शक्ती असते असे मानले जाते.
उदाहरण:
महान संत, ऋषी किंवा सद्गुरु यांच्या वाणीने लोकांना मार्गदर्शन होते. ते जे सांगतात, ते घडते. त्यांचे आशीर्वाद फळतात, कारण त्यांची वाणी स्वतः ईश्वरी शक्तीने संपन्न असते.
२. आज्ञापक होआल
“आज्ञापक” म्हणजे आदेश देणारा, नियंत्रक. याचा अर्थ असा की, जो साधक वाचासिद्धी प्राप्त करतो, तो इतरांना आदेश देण्याच्या स्थितीत येतो. त्याची वाणी ऐकली जाते, त्याचे म्हणणे प्रमाण मानले जाते. तो समाजाचा मार्गदर्शक बनतो. त्याचे शब्द नुसते ऐकले जात नाहीत, तर ते लोकांच्या जीवनावर प्रभाव टाकतात.
उदाहरण:
समाजातील प्रभावी नेते, धर्मगुरु, संत आणि योगी यांच्या आदेशांना किंवा शिकवणींना समाज गांभीर्याने घेतो. कारण त्यांच्या वाणीत एक प्रकारचे दैवी सामर्थ्य असते.
३. म्हणिये तुमतें मागतील
हे वचन सूचित करते की, वाणीमध्ये अशी ताकद आल्यावर लोक तुमच्याकडून काही ना काही मागू लागतात. ही मागणी केवळ भौतिक गोष्टींसाठीच नसून, ज्ञान, मार्गदर्शन, कृपा आणि आशीर्वादासाठी देखील असते.
उदाहरण:
जेव्हा एखादी व्यक्ती खऱ्या अर्थाने ज्ञानी आणि सामर्थ्यवान होते, तेव्हा लोक त्याच्याकडे उत्तरांसाठी, समस्यांवरील तोडग्यांसाठी, आणि मदतीसाठी धाव घेतात. उदाहरणार्थ, समर्थ रामदास स्वामी, संत तुकाराम, किंवा शंकराचार्य यांच्याकडे समाज मार्गदर्शनासाठी वळला होता.
४. महाऋद्धि
“महाऋद्धि” म्हणजे महान ऐश्वर्य, सिद्धी, आणि दिव्यता. या शब्दाचा अर्थ केवळ भौतिक संपत्तीशी मर्यादित नाही, तर तो आत्मिक शक्तींशीही जोडलेला आहे. ज्या व्यक्तीकडे ज्ञान, विवेक, प्रभावी वाणी आणि आज्ञापालनाची ताकद असते, ती आध्यात्मिक आणि लौकिक दोन्ही प्रकारच्या ऐश्वर्याला प्राप्त होते.
उदाहरण:
शंकराचार्य, ज्ञानेश्वर, समर्थ रामदास, विवेकानंद यांसारख्या महापुरुषांना ‘महाऋद्धि’ प्राप्त होती. त्यांच्याजवळ केवळ भौतिक वस्तू नव्हत्या, पण त्यांची वाणी, विचार आणि शिकवण युगानुयुगे प्रभाव टाकत आहेत.
व्यावहारिक आणि आध्यात्मिक दृष्टीकोनाने या ओवीचा संदेश
वाणी शुद्ध व प्रभावी ठेवा – जे बोलता ते विचारपूर्वक बोला. बोललेल्या शब्दांत सत्यता, प्रामाणिकता आणि सात्त्विकता असेल, तर त्याचा प्रभाव निर्माण होतो.
साधना आणि आत्मशुद्धी करा – वाचासिद्धी सहज मिळत नाही. त्यासाठी योग, ध्यान, जप, आणि सततची आत्मशुद्धी आवश्यक असते.
नेतृत्व आणि जबाबदारी स्वीकारा – समाज तुम्हाला ऐकेल आणि मार्गदर्शनासाठी तुमच्याकडे येईल, तेव्हा योग्य मार्ग दाखवा.
भौतिक आणि आध्यात्मिक समृद्धी साधा – महाऋद्धि म्हणजे केवळ धनसंपत्ती नव्हे, तर आत्मसंपत्तीही आहे. ज्ञान, धैर्य, परोपकार आणि संयम हेही ‘ऋद्धि’ च आहेत.
सेवा व दानधर्म करा – मोठे सामर्थ्य प्राप्त झाल्यावर त्याचा उपयोग स्वतःसाठीच नव्हे, तर समाजाच्या उन्नतीसाठी करावा.
निष्कर्ष
ही ओवी योग, साधना आणि आत्मसंपन्नतेचा एक प्रभावी संदेश देते. ज्यांना त्यांच्या वाणीमध्ये ताकद, समाजावर प्रभाव आणि जीवनात ऐश्वर्य हवे आहे, त्यांनी सतत साधना, आत्मशुद्धी आणि परमार्थ करावा. अशा व्यक्तींना ‘वाचासिद्धी, आज्ञापकत्व आणि महाऋद्धि’ प्राप्त होते.
Discover more from इये मराठीचिये नगरी
Subscribe to get the latest posts sent to your email.