कुंडी खोऱ्यात फुलपाखरांच्या सहा कुटुंबातील ९५ प्रजातींची नोंद

रत्नागिरी – कुंडी खोऱ्यातील फुलपाखरांच्या प्रजाती विविधतेचा अभ्यास देवरुख येथील संशोधक प्रतिक मोरे, शार्दुल केळकर, प्रताप व्यंकटराव नाईकवडे यांनी केला. या संदर्भातील संशोधन बायोइंन्फोलेट या नियतकालिकामध्ये प्रकाशित झाला आहे. या संशोधकांनी कुंडी खोऱ्यात आढळणाऱ्या ६ कुटुंबातील ९५ फुलपाखरांच्या प्रजातींची नोंद केली. यामध्ये निम्फॅलिडे हे ३५ प्रजातींसह प्रमुख कुटुंब असल्याचे आढळून आले; त्यानंतर लायकेनिडे २७, हेस्पेरिडे १५, पिएरिडे ९, पॅपिलिओनिडे ८ आणि रिओडिनिडेची फक्त एक प्रजाती नोंदीचा समावेश आहे. अभ्यास क्षेत्र फुलपाखरांनी आणि त्यांच्या विविधतेने समृद्ध असल्याचे आढळून आले.

परागीकरणात फुलपाखरे महत्त्वाची भूमिका बजावतात (मीना, २०२०). ही फुलपाखरे आकार आणि रंगात वैविध्यपूर्ण आहेत. पश्चिम घाटात फुलपाखरांच्या ३३४ प्रजाती आहेत. (मुरुडकर आणि जगताप, २०२२). रत्नागिरी जिल्ह्यातील कुंडी खोरे हे जैवविविधतेसाठी प्रसिद्ध आहे; तथापि, या महत्त्वाच्या क्षेत्रातील फुलपाखरांच्या विविधतेचा अभ्यास झालेला नसल्याने संशोधकांनी कुंडी खोऱ्याची निवड केली. या खोऱ्यातील फुलपाखरांची समृद्धता आणि विविधता अभ्यासणे हाच त्यामागचा उद्देश होता.

कुंडी खोरे हे बाव नदीच्या पाणलोट क्षेत्रांपैकी एक आहे आणि जगातील एक महान जैवविविधता केंद्र म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या सह्याद्री पर्वतरांगांच्या पश्चिम उतारावर वसलेले आहे. या खोऱ्यामध्ये जानेवारी २०२१ ते डिसेंबर २०२२ या कालावधीत या संशोधकांनी अभ्यात केला. आठवड्यातून एकदा सकाळी ९:०० ते दुपारी ३:०० वाजेपर्यंत ही निरीक्षणे नोंदवली गेली. यात सहा कुटुंबांमधील ९५ फुलपाखरांच्या प्रजातींची नोंद केली गेली. यात सर्वात वैविध्यपूर्ण कुटुंब म्हणजे निम्फॅलिडे (३६.८४%) त्यानंतर लायकेनिडाई (२८.४२%), हेस्पेरिडे (१५.७८%), पिएरिडे (९.४७%), पॅपिलिओनिडे (८.४२%) आणि रिओडिनिडे (१.०५%) हे आहे. या व्यतिरिक्त काही प्रजाती उदाहरणार्थ असामान्य सिल्व्हरलाइन, तमिळ योमन, मालाबार बँडेड पीकॉक जरी दुर्मिळ असले तरी, त्या कुंडी खोऱ्यात आढळल्या, ज्यामुळे त्यांच्या संवर्धनाची गरज दिसून येते. असे मत या संशोधकांनी व्यक्त केले आहे.

BIOINFOLET मध्ये प्रकाशित नोंद…

Table 1. Butterfly species found in Kundi Valley
Sr. No. Scientific Name Common Name Family
1 Ampittia dioscorides (Fab ricius, 1793) Bush Hopper Hesperiidae
2 Badamia exclamationis (Fab r icius, 1775) Brown Awl Hesperiidae
3 Caltoris kumara (Mo ore, 1878) Blank Swift Hesperiidae
4 Caprona ransonnettii (Fel d er, 1868) Golden Angle Hesperiidae
5 Celaenorrhinus ambareesa (Moor e, 1865) Dakhan S potted Flat Hes periidae
6 Coladenia indrani (Mo ore, 1866) Tricolour Pied Flat Hesperiidae
7 Hasora chromus (Cra mer, [1780]) Common Banded Awl Hes periidae
8 Iambrix salsala (Mo ore, [1866]) Chestnut Bob Hesperiidae
9 Notocrypta curvifascia (C. & R. Felder, 1862) R estricted Demon Hesperiidae
10 Sarangesa dasahara (Mo o re, 1866) Common Small Flat H esperiidae
11 Sarangesa purendra (Moo re, 1882) Spotted Small Flat Hesperiidae
12 Spialia galba (Fa bricius, 1793) Asian Grizzled Skipper Hesp eriidae
13 Tagiades litigiosa (Moschler, 1878) Water Snow Flat Hesperiidae
14 Tapena thwaitesi (Mo ore, 1881) Black Angle Hesperiidae
15 Udaspes folus (Cramer, [1775]) Grass Demon Hesperiidae
16 Acytolepis puspa (Ho rsfield, 1828) Common Hedge Blue Lyca enidae
17 Amblypodia anita (He w itson, 1862) Purple Leaf Blue Lycaenidae
18 Arhopala amantes (He w itson, 1862) Large Oakblue Lycaenidae
19 Caleta decidia (He witson, 1876) Angled Pierrot Lycaenidae
20 Castalius rosimon (Fa b ricius, 1775) Common Pierrot Lycaenidae
21 Catochrysops strabo (Fab ricius, 1793) Forget-me-not Lycaenidae
22 Curetis thetis (Dr ury, 1773) Indian Sunbeam Lycaenidae
23 Euchrysops cnejus (Fa b ricius, 1798) Gram Blue Lycaenidae
24 Freyeria putli (Ko llar, 1844) Black-spotted Grass Jewel Lycaenida e
25 Jamides celeno (Cramer, 1775) Common Cerulean L ycaenidae
26 Lampides boeticus (Lin n aeus, 1767), Pea Blue Lycaenidae
27 Leptotes plinius (Fa b ricius, 1793) Zebra Blue Lycaenidae
28 Loxura atymnus (Sto ll, 1780) Yamfly Lycaenidae
29 Megisba malaya (Ho rsfield, 1828) Malayan Lycaenidae
30 Nacaduba beroe (Felder & Felder, 1865) Opaque Six-Lineblue Lyc aenidae
31 Nacaduba spp. Lineblue spp. Lycaenidae
32 Neopithecops zalmora (Butler, 1870) Common Quaker Lycaenidae
33 Petrelaea dana (de Nicéville, 1884) Dingy Lineblue Lycaenidae
34 Prosotas dubiosa (Se m per, [1879]) Tailless Lineblue Lycaenidae
35 Prosotas nora (Fe lder,1860). Common Lineblue Lycaenidae
36 Rathinda amor (Fa bricius, 1775) Monkey Puzzle Lycaenidae
37 Spindasis abnormis (Mo o re, 1884) Abnormal Silverline L ycaenidae
38 Spindasis lohita (Ho rsfield 1829) Long-banded Silverline Lycae nidae
39 Spindasis vulcanus (Fab ricius, 1775) Common Silverline L ycaenidae
40 Surendra quercetorum (Moo re, 1857) Common Acacia Blue Lyca enidae
41 Talicada nyseus (Gu érin-Méneville, 1843) Red Pierrot Lycaenidae
42 Zizula hylax (Fa bricius, 1775) Tiny Grass Blue Lycaenidae
43 Acraea terpsicore (Linnaeus, 1758) Tawny Coster Nymphalidae
44 Ariadne ariadne (Linnaeus, 1763) Angled Castor Nymphalidae
45 Charaxes bharata (C. & R. Felder, 1867) Indian Nawab Nymphalidae
46 Charaxes psaphon (We stwood 1847) Plain Tawny Rajah N ymphalidae
47 Charaxes solon (Fabricius, 1793) Black Rajah Nymphalidae
48 Cupha erymanthis (Dru ry, 1773) Rustic Nymphalidae
49 Cyrestis thyodamas (Doy ère, 1840) Map Butterfly Nymphalidae
50 Danaus genutia (Cra mer, 1779) Striped Tiger Nymphalidae
51 Elymnias caudata (But ler, 1871) Tailed Palmfly Nymphalidae
52 Elymnias hypermnestra (Linnaeus, 1763) Common Palmfly Nymphalidae
53 Euploea core (Cramer, [1780]) Common Crow Nymphalidae
54 Euthalia aconthea (Cra mer, 1777) Common Baron Nymphalidae
55 Euthalia lubentina (Cra mer, 1779 Gaudy Baron Nymphalidae
56 Hypolimnas bolina (Dru ry, 1773) Great Eggfly Nymphalidae
57 Junonia atlites (Lin naeus, 1763) Grey Pansy Nymphalidae
58 Junonia iphita (Cr a mer, 1779) Chocolate Pansy Nymphalidae
59 Junonia lemonias (Lin naeus, 1758) Lemon Pansy Nymphalidae
60 Junonia orithya (Lin naeus, 1758) Blue Pansy Nymphalidae
61 Kallima horsfieldii (Kol lar, 1844) Sahyadri Blue Oakleaf Nym phalidae
62 Lethe europa (Fa bricius, 1775) Bamboo Treebrown N ymphalidae
63 Libythea myrrha (Go dart, 1819) Club Beak Nymphalidae
64 Melanitis leda (Lin naeus, 1758) Common Evening Brown Nympha lidae
65 Melanitis phedima (Cra mer, 1780) Dark Evening Brown Ny mphalidae
66 Moduza procris (Cramer, 1777) Commander Nymphalidae
67 Neptis hylas (Lin naeus, 1758) Common Sailer Nymphalidae
68 Pantoporia hordonia (Stol l 1790) Common Lascar Nymphalidae
69 Parantica aglea (Sto ll, 1782) Glassy Tiger Nymphalidae
70 Phaedyma columella (Cra mer, 1780) Short-banded Sailer Ny mphalidae
71 Phalanta phalantha (Dru ry, 1773) Common Leopard Nymphalidae
72 Rohana parisatis (We stwood, 1851) Black Prince Nymphalidae
73 Tanaecia lepidea (But ler, 1868) Grey Count Nymphalidae
74 Tirumala septentrionis (Butl er, 1874) Dark Blue Tiger Nymphalidae
75 Ypthima baldus (Fa bricius, 1775) Common Five-ring N ymphalidae
76 Ypthima huebneri (Kirb y, 1871) Common Four-ring N ymphalidae
77 Cirrochroa thais (Fab ricius, 1787) Sahyadri yeoman Nymphalidae
78 Graphium agamemnon (Linnaeus, 1758) Tailed Jay Papilionidae
79 Graphium doson (C. & R. Felder, 1864) Common Jay Papilionidae
80 Pachliopta aristolochiae (Fabr icius, 1775) Common Rose Papilionidae
81 Papilio buddha (We stwood, 1872) Malabar Banded Peacock Papilionid ae
82 Papilio clytia (Lin naeus, 1758) Common Mime Papilionidae
83 Papilio demoleus (Lin naeus, 1758) Lime Swallowtail Papilionidae
84 Papilio polymnestor (Cra mer, 1775) Blue Mormon Papilionidae
85 Papilio polytes (Lin naeus, 1758) Common Mormon Papilionidae
86 Appias indra (Mo ore, 1858) Plain Puffin Pieridae
87 Catopsilia pomona (Fa b ricius, 1775) Lemon Emigrant Pieridae
88 Cepora nadina (Lu cas 1852) Lesser Gull Pieridae
89 Cepora nerissa (Fabricius, 1775) Common Gull Pieridae
90 Delias eucharis (Drury 1773) Indian Jezebel Pieridae
91 Eurema hecabe (Lin naeus, 1758) Common Grass Yellow Pierid ae
92 Eurema laeta (Bo isduval, 1836) Spotless Grass Yellow Pierid ae
93 Leptosia nina (Fa bricius, 1793) Psyche Pieridae
94 Pareronia hippia (Fab ricius, 1787) Indian Wanderer Pieridae
95 Abisara bifasciata (Mo ore, 1877) Double-banded Judy Rio dinidae

Table 2. Host plants of butterflies

Sr. No. Host Plant Common Name Growing butterfly species
1 H ydnocarpus pen tandra Jangli Almond Tamil yeoman
2 Murraya koenigii Curry leaf Lime swallowtail Blue Mormon Common Mormon
3 Zanthoxylum rhetsa Indian prickly ash Malabar banded peacock
4 Celtis tetrandra Eastern nettle tree Black prince
5 Strobilanthes callosus Karvi Sahyadri blue Oakleaf
6 Entada sp p Garambi Abnormal Silverline
7 Carissa carandas Bengal current Long banded Silverline