सोनामुखी (ओळख औषधी वनस्पतीची)

ओळख औषधी वनस्पतींची यामध्ये सोनामुखी या वनस्पतीबद्दल माहिती…

– सतिश कानवडे

संस्थापक,
औषधी वनस्पती व आरोग्य पर्यटन केंद्र,
सावरचोळ, ता. संगमनेर, जि. नगर
मोबाईल – 9850139011,9834884804

वनस्पतीचे नाव- सोनामुखी

वनस्पतीचे वर्णन-

केग्युमिनोशी या वनस्पती कुलातील व ६० ते ८० सेटीमीटर वाढणारी झुडूप प्रकारात मोडणारी द्विदल वनस्पती आहे.

औषधी उपयोग–

औषधे बनविण्यासाठी प्रामुख्याने वाळलेल्या पानांचा व रोगांचा उपयोग करतात. यामध्ये सेनोसाईड अ-ब-क-ड असून याचा उपयोग आयुर्वेदाबरोबरच युनानी व अॅलोपेथी औषधामध्ये केला जात आहे. सोनामुखीचा स्वाद कडवट, चिकट व उत्तेजक आहे. पचनशक्ती वाढवणे, भूक वाढवणे, पोट साफ होणे व चेहऱ्यावरील मुरूम तसेच मोठ्या पेशी मधील वायू दूर करण्यास उपयोगी आहे.

हवामान व जमीन–

उष्ण व समशीतोष्ण हवामानात हे पिक चांगले येते. हलक्या मुरमाड व पडीक व निचरा होणाऱ्या जमिनीत चांगले येते.

लागवड–

सुधारित वान- A L T F 2 त्रिकनेली सेना व सोना याचा लागवडीसाठी वापर करावा. हेक्टरी जमिनीसाठी १५ किलो बियाणे आवश्यक आहे. पाण्याची सोय असेल तर वर्षभर लागवड करता येते.

खते–

पेरणीवेळी २५ किलो नत्र व ४० किलो स्फुरद द्यावे. पेरणीनंतर पहिल्या व दुसऱ्या महिन्यानंतर २५ किलो नत्र द्यावे. आवश्यकतेनुसार पाणी द्यावे.

काढणी/उत्पन्न–

झाडावर ८० ते ९० दिवसांनी पाने कापणीसाठी तयार होतात. जमिनीपासून ८ ते १० सेमी. अंतराने कापणी करावी. रोपे उपटली जाणार नाहीत. याची काळजी घ्यावी. वर्षभरात ४ कापण्या कराव्या. पाने सावलीत वाळवावीत. प्रती हेक्टरी १५ ते २० क्विटल पाने व ४ ते ५ क्विंटल शेंगा मिळतात. पाने ३० ते ६० रुपये किलो तर शेंगा ५० ते ६० रुपये किलो दराने विकली जातात.